Χώρος πρώην Αεροδρομίου Ελληνικού:ΝΕΟ ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ή ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΩΡΟΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥ;

Χώρος πρώην Αεροδρομίου Ελληνικού:
ΝΕΟ ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ή ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΩΡΟΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥ;

του Πάνου Τότσικα, Πολεοδόμου
μέλους του Παναττικού Δικτύου Κινημάτων Πόλης και Ενεργών Πολιτών

Το ΥΠΕΧΩΔΕ κατέθεσε τον Νοέμβριο του 2007 μια συνοπτική παρουσίαση της μελέτης για την προβλεπόμενη οργάνωση του χώρου του πρώην Αεροδρομίου Ελληνικού. Ο χώρος αυτός εξακολουθεί να αναφέρεται ως «Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού», παρά το γεγονός ότι οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις -που θα συνεχίσουν να λειτουργούν- όπως και οι νέες εγκαταστάσεις που προγραμματίζονται, δεν επιτρέπουν καμιά αισιοδοξία, ότι στο τελικό «κοκτέιλ» που θα προκύψει θα είναι κυρίαρχος ένας μεγάλος και ελεύθερος χώρος υψηλού πράσινου, δηλαδή ένα «Μητροπολιτικό Πάρκο».

Για να τεκμηριώσουμε την προαναφερόμενη άποψη, είμαστε υποχρεωμένοι να ανατρέξουμε στην «συνοπτική μελέτη» του ΥΠΕΧΩΔΕ, επισημαίνοντας κάποια στοιχεία τα οποία παρατίθενται σ’ αυτήν, αλλά και κάποια στοιχεία τα οποία επιχειρείται να αποσιωπηθούν, ώστε να δοθεί εν τέλει μια διαστρεβλωμένη εικόνα της «υπό διαμόρφωση πραγματικότητας» στην περιοχή.

Α. Περιοχές αστικής ανάπτυξης

· Στην σελίδα 25 της «συνοπτικής μελέτης» του ΥΠΕΧΩΔΕ για το «Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού», αναφέρονται τα εξής: «…Στην ανατολική και δυτική πλευρά του Πάρκου, προτείνεται πολεοδομική ανάπτυξη μικτών χρήσεων, κατοικίας, επιχειρήσεων και τουρισμού. Η πολεοδομική ανάπτυξη θα δώσει το έναυσμα για μια μοναδική πολεοδομική ανανέωση αυτής της περιοχής της πρωτεύουσας. Το πάρκο του Ελληνικού, χάρη στην εύκολη πρόσβασή του από το κέντρο της Αθήνας αποτελεί ιδανικό μέρος για την ανάπτυξη πιλοτικών έργων κατοικίας και επιχειρήσεων που θα πρέπει να αποτελέσουν και παράδειγμα για τέτοιου είδους προγράμματα στην Αθήνα…».

Από όσα αναφέρονται εδώ, προκύπτει ότι το «Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού» εμφανίζεται ως «ιδανικό μέρος για την ανάπτυξη πιλοτικών έργων κατοικίας και επιχειρήσεων». Άρα, αναμένεται να ακολουθήσουν και άλλα (π.χ. ο Ελαιώνας κλπ).

· Όσον αφορά την «πολεοδομική ανανέωση» της περιοχής, επιδιώκεται από το ΥΠΕΧΩΔΕ: «…να αποφευχθεί η μονοτονία του αστικού περιβάλλοντος… Στο Ελληνικό θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί μεγαλύτερη ποικιλία τύπων κτιρίων…». Ακόμη, «…οι νέες περιοχές αστικής ανάπτυξης θα πρέπει να υπακούουν στους ευρωπαϊκούς κανόνες για βιώσιμο σχεδιασμό…».

Επιτέλους, να γίνουμε Ευρώπη κι εμείς, βρε αδερφέ…

· Στην «συνοπτική μελέτη» του ΥΠΕΧΩΔΕ αναφέρεται εξ’ άλλου ότι: «…η τοποθέτηση και η θέση των νέων περιοχών αστικής ανάπτυξης προέρχονται από τον υφιστάμενο αστικό ιστό. Έτσι οι υπάρχουσες αστικές περιοχές έχουν επεκταθεί και οργανωθεί ορθολογικά, ακολουθώντας την τοπογραφική λογική της περιοχής…».

Με δυο λόγια, οι κτιριακές εγκαταστάσεις που προγραμματίζονται στο Ελληνικό, θα αποτελούν επεκτάσεις του «υφιστάμενου αστικού ιστού», δηλαδή του Δήμου Ελληνικού. Έτσι, σύμφωνα πάντα με την «συνοπτική μελέτη» του ΥΠΕΧΩΔΕ, επιδιώκεται: «…να αυξηθεί τοπικά η πυκνότητα αυξάνοντας τον Συντελεστή Δόμησης των οικοδομικών τετραγώνων, αξιοποιώντας τη θέα και βελτιστοποιώντας τις υποδομές. Όλα τα ψηλά κτίρια θα πρέπει να ακολουθούν τους κανόνες του βιοκλιματικού σχεδιασμού…».

Ιδού λοιπόν η ουσία: Μπορεί να μην έχουμε «Πάρκο» με δέντρα και πράσινο σε κάποιες περιοχές του πρώην Αεροδρομίου του Ελληνικού, αλλά θα έχουμε «αυξημένη δόμηση» και «υψηλά βιοκλιματικά κτίρια», τα οποία όμως «θα υπακούουν στους ευρωπαϊκούς κανόνες για βιώσιμο σχεδιασμό…».

Μετά από όσα αναφέρονται παραπάνω, μπορεί ο καθένας να πάρει μια ιδέα για το τι μέλλει γενέσθαι στο Ελληνικό…

Β. Χρήσεις γης και όροι δόμησης

Ας δούμε όμως πιο συγκεκριμένα, τι χρήσεις προγραμματίζονται από το ΥΠΕΧΩΔΕ, στο φερόμενο ως «Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού»:

· Στην πλευρά της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, προγραμματίζεται σε έκταση 78.000 τ.μ. «Επιχειρηματικό Κέντρο», το οποίο θα έχει χαρακτήρα πολεοδομικού κέντρου με υψηλά κτίρια διοίκησης, γραφείων, καθώς και κοινωφελών και πολιτιστικών λειτουργιών.

· Στην περιοχή του Σταθμού Μετρό «Ελληνικό», προγραμματίζεται σε έκταση 21.000 τ.μ. περιοχή γενικής κατοικίας, με μεγάλη διείσδυση στο πάρκο και δυνατότητα κατασκευής έως τριώροφων κτιρίων.

· Στην περιοχή του πρώην Ανατολικού Αερολιμένα, προβλέπεται η κατασκευή ενός νέου Εκθεσιακού - Συνεδριακού Κέντρου και κοντά σ’ αυτό, προγραμματίζεται σε έκταση 60.000 τ.μ. περιοχή γενικής κατοικίας, με δυνατότητα κατασκευής και υψηλών κτιρίων.

· Στην περιοχή του Γκολφ Γλυφάδας, προγραμματίζεται σε έκταση 33.000 τ.μ. μια ακόμη περιοχή γενικής κατοικίας, με δυνατότητα κατασκευής και υψηλών κτιρίων.

· Στην περιοχή του λεγόμενου «Ολυμπιακού Κέντρου Ιστιοπλοΐας», προγραμματίζονται σε έκταση 5.000 τ.μ. τουριστικές εγκαταστάσεις, με δυνατότητα κατασκευής και υψηλών κτιρίων.

· Στην περιοχή «Κάτω Ελληνικό», στη συνέχεια του υφιστάμενου οικιστικού ιστού, προγραμματίζεται σε έκταση 74.000 τ.μ. οικιστικό συγκρότημα αμιγούς κατοικίας, με δυνατότητα κατασκευής έως τετραώροφων κτιρίων.

· Στην περιοχή του πρώην Δυτικού Αερολιμένα, σε προνομιακή έκταση 29.000 τ.μ. με πρόσβαση στην Παραλιακή Ζώνη και το Αθλητικό Κέντρο Αγ. Κοσμά, προβλέπονται χρήσεις τουρισμού, αναψυχής και πολιτισμού, με δυνατότητα κατασκευής έως τριώροφων κτιρίων.

Γ. Τι αποκρύπτει το ΥΠΕΧΩΔΕ

Από όσα αναφέρονται παραπάνω προκύπτει ότι στο φερόμενο ως «Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού», προγραμματίζεται να δομηθούν κτιριακές εγκαταστάσεις σε εκτάσεις 300.000 τ.μ. (300 στρ.).

Ωστόσο, το ΥΠΕΧΩΔΕ προσπαθεί «ταχυδακτυλουργικά» να αποκρύψει ότι η συνολικά δεσμευμένη έκταση για τις προαναφερόμενες κτιριακές εγκαταστάσεις ανέρχεται σε 1.000 στρέμματα, εφ’ όσον «…τα κοινόχρηστα στις περιοχές αστικής ανάπτυξης θα καταλαμβάνουν το 40% και στο υπόλοιπο 60% η κάλυψη θα είναι το ήμισυ της έκτασης, ήτοι 300 στρέμματα…».

Δηλαδή το ΥΠΕΧΩΔΕ αποκρύπτει ότι τα 300 στρ. (ή 300.000 τ.μ.) θα αποτελούν μέρος μόνο των δομημένων εγκαταστάσεων, εφ’ όσον προβλέπονται σε κάθε οικιστικό συγκρότημα (από τα 7 που προβλέπονται) πολυώροφα κτίρια 3, 4 ή και παραπάνω ορόφων, χωρίς να προσδιορίζεται το σύνολο των ορόφων και το μέγιστο ύψος.
Αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι η συνολική έκταση του «Μητροπολιτικού Πάρκου Ελληνικού» είναι 5.300 στρ., στα οποία προστίθενται και η έκταση του Γκολφ Γλυφάδας (500 στρ.) καθώς και ο χώρος που προκύπτει από την υπογειοποίηση της παραλιακής Λεωφόρου Ποσειδώνος (700 στρ.), τότε η απάτη που επιχειρεί το ΥΠΕΧΩΔΕ μπορεί να λάβει ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις. Στην «συνοπτική παρουσίαση» της μελέτης του ΥΠΕΧΩΔΕ αναφέρεται ότι: «…στο σύνολο της έκτασης του Μητροπολιτικού Πάρκου ο Συντελεστής Δόμησης (Σ.Δ.) δεν θα υπερβαίνει το 0,25…». Αυτό σημαίνει ότι αν το «Πάρκο» είναι 5.300 στρ., θα μπορούν να δομηθούν 1.325 στρ. (και όχι 300 στρ. όπως εμφανίζει παραπλανητικά το ΥΠΕΧΩΔΕ). Και αυτό είναι η καλύτερη εκδοχή. Γιατί αν το «Πάρκο» φτάσει στα 6.500 στρ., θα μπορούν να δομηθούν μέχρι και 1.625 στρ.!

Επίσης, αυτό που αποκρύπτει το ΥΠΕΧΩΔΕ, είναι ο αριθμός των προβλεπόμενων (προσωρινών και μόνιμων) κατοίκων, καθώς και των εργαζομένων στην περιοχή οικιστικής ανάπτυξης του «Μητροπολιτικού Πάρκου Ελληνικού».

Ακόμη, το ΥΠΕΧΩΔΕ δεν παραθέτει στοιχεία για τις αναγκαίες εγκαταστάσεις κοινωνικού εξοπλισμού που θα πρέπει να συμπεριληφθούν στις περιοχές γενικής και αμιγούς κατοικίας που προγραμματίζει. Δηλαδή για τα σχολεία, τους βρεφονηπιακούς σταθμούς και τις άλλες εγκαταστάσεις που απαιτούνται για ένα πληθυσμό άνω των 10.000 νέων κατοίκων στη περιοχή.

Δ. Ένα νέο οικιστικό συγκρότημα γεννιέται

Από όσα αναφέρονται παραπάνω, προκύπτει ότι αυτό που σχεδιάζεται και προγραμματίζεται στον δημόσιο και αδόμητο σήμερα χώρο του πρώην Αεροδρομίου Ελληνικού δεν είναι ένα «Μητροπολιτικό Πάρκο», αλλά ένα οικιστικό συγκρότημα. Ουσιαστικά μια νέα πόλη με όλες τις απαιτούμενες εγκαταστάσεις υποδομής. Οι ήδη προϋπάρχουσες αθλητικές και πολιτιστικές εγκαταστάσεις προβλέπεται να καλύψουν όχι μόνο υπερτοπικές, αλλά και τοπικές ανάγκες.

Ακόμα, οι προβλεπόμενες από το ΥΠΕΧΩΔΕ εγκαταστάσεις στον παραλιακό χώρο της παραλίας του Αγ. Κοσμά (ξενοδοχειακές, εμπορικές, αναψυχής κλπ) θα αποτελούν όχι μόνο υπερτοπικό πόλο έλξης, αλλά και διέξοδο προς τη θάλασσα για τους μόνιμους ή εποχιακούς κατοίκους του νέου οικιστικού συγκροτήματος.

Όσον αφορά την συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση του νέου οικιστικού συγκροτήματος στο Ελληνικό, λειτουργεί ήδη τραμ στην παραλιακή Λεωφόρο Ποσειδώνος, ενώ σύντομα προβλέπεται να ολοκληρωθούν οι εργασίες για την επέκταση της γραμμής του μετρό, μέσω της Λεωφόρου Βουλιαγμένης.

Ακόμη, για την από θαλάσσης εξυπηρέτηση του νέου οικιστικού συγκροτήματος, έχει ήδη προωθηθεί η μετεξέλιξη του «Ολυμπιακού Κέντρου Ιστιοπλοΐας» στον Αγ. Κοσμά σε λιμάνι-μαρίνα 1200 ιδιωτικών σκαφών αναψυχής, ενώ για την εναέρια εξυπηρέτηση των υψηλών εισοδημάτων κατοίκων του «Μητροπολιτικού Πάρκου» και των ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων της παραλίας, προβλέπεται ελικοδρόμιο στον Αγ. Κοσμά.

Τέλος, σύμφωνα πάντα με την «συνοπτική μελέτη» του ΥΠΕΧΩΔΕ, το «Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού» (δηλαδή το νέο οικιστικό συγκρότημα): «…εξυπηρετείται πολύ καλά από ένα μεγάλης κλίμακας δίκτυο δρόμων που είχαν κατασκευαστεί για την πρόσβαση στο πρώην Αεροδρόμιο: ανατολικά η Λεωφόρος Βουλιαγμένης, δυτικά η Λεωφόρος Ποσειδώνος, ενώ στα βόρεια μια νέα Λεωφόρος θα κατασκευαστεί που θα ενώνει την Λ. Ποσειδώνος με την Λ. Βουλιαγμένης και θα συνεχίζει προς τη σήραγγα Υμηττού. Επίσης προτείνεται η ενίσχυση του υφιστάμενου δρόμου στη νότια πλευρά της περιοχής που οδηγεί στην υφιστάμενη περιοχή του Γκολφ…».
Επισημαίνεται ότι η νέα λεωφόρος που προβλέπεται να κατασκευαστεί στα βόρεια του φερόμενου ως «Μητροπολιτικού Πάρκου», θα είναι ένας αυτοκινητόδρομος ταχείας κυκλοφορίας που θα υπογειοποιηθεί μετά την Λεωφόρο Βουλιαγμένης, στα όρια των Δήμων Ελληνικού-Αργυρούπολης, θα συνδεθεί στον Υμηττό (πάνω από την Αργυρούπολη), με την Δυτική Περιφερειακή Λεωφόρο Υμηττού και θα συνεχίσει (μέσω μιας περιορισμένου μήκους σήραγγας) επιφανειακά στον Υμηττό, με κατεύθυνση το Κορωπί και τελικά το Αεροδρόμιο των Σπάτων.

Ακόμη επισημαίνεται ότι, στους νέους αυτοκινητόδρομους που σχεδιάζονται στην περιοχή του Υμηττού και του νέου οικιστικού συγκροτήματος στο Ελληνικό, θα υπάρχουν διόδια που θα τα εκμεταλλεύονται για αρκετές δεκαετίες ιδιώτες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Επίσης, η νέα περιφερειακή Λεωφόρος Υμηττού θα συνδέεται μέσω επιφανειακών ανισόπεδων κόμβων, με τα τοπικά οδικά δίκτυα των Δήμων Αργυρούπολης, Ηλιούπολης και Βύρωνα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται επίσης, τόσο για τον Υμηττό, όσο και για την ποιότητα ζωής στους προαναφερόμενους Δήμους.

Επίλογος

Στον αδόμητο δημόσιο χώρο του πρώην Αεροδρομίου Ελληνικού, προγραμματίζεται να κατασκευαστεί ως επέκταση του υπάρχοντος αστικού ιστού του Δήμου Ελληνικού, ένα νέο οικιστικό συγκρότημα το οποίο βαφτίζεται «Μητροπολιτικό Πάρκο» (όπως οι καλόγεροι βάφτιζαν το κρέας ψάρι, για να το φάνε χωρίς τύψεις). Μεταξύ των υφιστάμενων και των νέων κτιριακών εγκαταστάσεων, καθώς και των οδικών αξόνων, προγραμματίζονται μερικές «διαδρομές πράσινου», δηλαδή κάποιες δεντροστοιχίες και κάποιο πράσινο το οποίο δεν θα υπερβαίνει το 13% της συνολικής έκτασης του χώρου.

Το ΥΠΕΧΩΔΕ ισχυρίζεται ότι για να εξασφαλισθούν τα έξοδα συντήρησης του φερόμενου ως «Μητροπολιτικού Πάρκου», είναι αναγκαίο να ιδιωτικοποιηθεί ο δημόσιος χώρος, να χτιστούν πολυώροφα κτίρια για κατοικίες, γραφεία, επιχειρήσεις, τουριστικές εγκαταστάσεις, να γίνουν νέοι αυτοκινητόδρομοι με διόδια, ανισόπεδους κόμβους κλπ. Ακόμα, το ΥΠΕΧΩΔΕ μιλάει για «Πράσινο Ταμείο» που θα χρηματοδοτεί έργα ανάπλασης και πράσινου, σε άλλες υποβαθμισμένες περιοχές της Αθήνας. Γιατί δεν προσπαθεί όμως να βρει πόρους από άλλες πηγές; (π.χ. φοροαπαλλαγές μεγαλοϊδιοκτητών, εκκλησίας κ.α.)

Είναι προφανές ότι το ΥΠΕΧΩΔΕ και ο κ. Σουφλιάς προσωπικά, επιχειρεί να προωθήσει τα συμφέροντα κατασκευαστικών ομίλων και εταιριών σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος. Κι αυτό σε μια περίοδο όπου μετά τις πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού σε Πάρνηθα, Πεντέλη και Υμηττό, τα δάση και οι χώροι πράσινου στην Αττική έχουν μειωθεί δραμακτικά.

Το ζήτημα που τίθεται πλέον είναι, αν θα επιτρέψουμε σε κάποιους αδίστακτους κερδοσκόπους να υποβαθμίσουν ακόμη περισσότερο τη ζωή μας. Αν θα επιτρέψουμε σε μια ασήμαντη κοινοβουλευτική πλειοψηφία να υπονομεύσει και να ιδιωτικοποιήσει τη δημόσια περιουσία. Μήπως ήρθε η ώρα να αυτοδιαχειριστούμε τους δημόσιους, ελεύθερους και αδόμητους χώρους που απέμειναν στην Αττική;

Τελικά το δίλημμα που τίθεται για τον χώρο του πρώην Αεροδρομίου Ελληνικού είναι: ιδιωτικοποίηση ή αυτοδιαχείριση;




10 Γενάρη 2008