Σε κίνδυνο η ιστορική κληρονομιά στον Κηφισό

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100074_13/03/2008_262600


Hμερομηνία δημοσίευσης: 13-03-08

Σε κίνδυνο η ιστορική κληρονομιά στον Κηφισό
Του Σπυρου Καραλη
Σε κοινή πορεία με το φυσικό περιβάλλον του ποταμού Κηφισού, που όλο και υποβαθμίζεται, βρίσκονται και τα ιστορικά μνημεία που κείνται γύρω από τον ποταμό. Εχουν αφεθεί και αυτά στην τύχη τους, πλήρως εκτεθειμένα σε καιρικές συνθήκες και συμφέροντα, και κινδυνεύουν άμεσα.
Τα σημαντικότερα από αυτά είναι τμήματα του Αδριάνειου υδραγωγείου, που βρίσκονται στο βόρειο τμήμα του ποταμού, το Ιερό της Κυβέλης στα όρια Μοσχάτου και Νέου Φαλήρου, όπως και τμήμα από τα Μακρά Τείχη. Από το 2004 βρίσκονται κομματιασμένα και στοιβαγμένα προχείρως σε διάφορα σημεία στο Μοσχάτο και στο Νέο Φάληρο, περιμένοντας τους υπευθύνους να ασχοληθούν -επιτέλους- με την προστασία της ιστορικής μας κληρονομιάς.
Το θέμα αναμένεται να απασχολήσει, μεταξύ άλλων, την επιστημονική διημερίδα για τον Κηφισό, που διοργανώνουν το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο σε συνεργασία με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής και με τον Φορέα Διαχείρισης και Ανάπλασης Κηφισού. «Ο ποταμός είναι άρρηκτα δεμένος όχι μόνον με το φυσικό περιβάλλον της Αθήνας, αλλά και με την ιστορία της. Κατά συνέπεια, όταν μιλάμε για την ανάγκη να προστατευτεί το τοπίο, μιλάμε και για την προστασία των ιστορικών μνημείων του Κηφισού», σημειώνει στην «Κ» ο γραμματέας του Φορέα Διαχείρισης κ. Ντίνος Λάσκαρης.
Το Ιερό της Κυβέλης, όπως και τμήμα από τα Μακρά Τείχη, που στην αρχαιότητα ένωναν Αθήνα και Πειραιά εξασφαλίζοντας την επικοινωνία σε περίπτωση εχθρικής επίθεσης, ανακαλύφθηκαν κατά την εκσκαφή για την κατασκευή της λεωφόρου πάνω από τον Κηφισό. Η ύπαρξη του τείχους εκεί ήταν γνωστή στους αρχαιολόγους από χρόνια, καθώς ένα τμήμα του είχε βρεθεί ήδη όταν κατασκευαζόταν η οδός Πειραιώς. Ακόμη, άλλα τμήματα των Τειχών είχαν βρεθεί κατά καιρούς σε διάφορα σημεία κοντά στις γραμμές των ΗΣΑΠ. Αυτό που δεν γνώριζαν ήταν η ύπαρξη του Ιερού της Κυβέλης, που χρονολογείται πιθανότατα στον 5ο αιώνα π.Χ. «Δυστυχώς η εκπόνηση μελέτης από το ΥΠΕΧΩΔΕ που ήταν υπεύθυνο για το έργο δεν έχει ακόμη γίνει, με αποτέλεσμα τα μεν Μακρά Τείχη να παραμένουν όπως τα άφησαν, το δε Ιερό να κινδυνεύει άμεσα, καθώς δεν έγιναν οι απαραίτητες εργασίες για την προστασία του. Προκειμένου ο χώρος να καλυφθεί με ειδικό σκέπαστρο για να προφυλαχθούν οι αρχαιότητες από τις φθορές πρέπει να κατασκευαστεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ ένα τοιχίο αντιστήριξης, που όμως δεν έχει ακόμη γίνει», σημειώνει η αρχαιολόγος της ΚΣΤ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων κ. Μαρία Πετριτάκη. «Χρειάζεται να γίνουν όλες οι απαραίτητες προσπάθειες για την ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων που βρίσκονται πέριξ του ποταμού», καταλήγει η κ. Πετριτάκη. «Ενα κομμάτι της ιστορίας μας θυσιάστηκε για την κατασκευή της υπερυψωμένης λεωφόρου, ενός έργου που υποβάθμισε δραματικά την ποιότητα ζωής στο παραλιακό μέτωπο. Η καταστροφή των Τειχών είναι μια ακόμη απόδειξη ότι το συγκεκριμένο έργο έγινε πρόχειρα και με στόχο να εξυπηρετήσει συγκεκριμένες ανάγκες και συμφέροντα ιδιωτών. Η νέα λεωφόρος επέφερε αισθητική και περιβαλλοντική υποβάθμιση. Είναι θλιβερό για ένα τέτοιο έργο να βλέπουμε σήμερα τα κομμάτια της ιστορίας μας μέσα σε πλαστικές σακούλες. Και τραγικότερο να μην συγκινείται κανείς εκ των λεγόμενων αρμοδίων από την εικόνα αυτή», λέει ο κ. Απόστολος Αλωνιάτης από τον σύλλογο ΚΗΦΙSOS.
Λίγο - πολύ παρόμοια είναι και η κατάσταση στα τμήματα του Αδριάνειου υδραγωγείου στο ανοιχτό τμήμα του ποταμού. «Το υδραγωγείο είναι ένα έργο τεχνολογικής ωριμότητας. Βλέποντας, όμως, την κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα τα τμήματά του και την αδιαφορία, αναρωτιέμαι αν αξίζουμε αυτή την πλούσια κληρονομιά», τονίζει ο δρ μεταλλειολόγος - μηχανικός κ. Σ. Χιώτης. «Ο σχεδιασμός και η κατασκευή του υδραγωγείου εντυπωσιάζει και τους σύγχρονους μηχανικούς. Χωρίς τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα κατάφεραν και πέρασαν σήραγγες σε βάθος τεσσάρων μέτρων κάτω από την κοίτη του Κηφισού. Από σεβασμό και μόνον στην υψηλή επιστημονική κατάρτιση των κατασκευαστών του θα έπρεπε στοιχειωδώς να είχαμε αναδείξει τα εναπομείναντα ίχνη του υδραγωγείου. Είναι κρίμα να βλέπεις μνημεία παρατημένα...», καταλήγει ο κ. Χιώτης.
To υδραγωγείο
Επισκεπτόμενος την Αθήνα του 120 μ.Χ. ο Αδριανός έδωσε εντολή για την κατασκευή ενός εκτεταμένου υδραγωγείου, που θα κάλυπτε τις αυξανόμενες ανάγκες υδροδότησης της πόλης. Σχεδιάστηκε ένα περίπλοκο σύμπλεγμα από υπόγειες σήραγγες συνολικού μήκους άνω των 25 χλμ. Κάποιοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι το έργο είχε ξεκινήσει να κατασκευάζεται από το 117 και ότι αποπερατώθηκε το 161, άλλοι κάνουν λόγο για το διάστημα μεταξύ 125 και 140 και άλλοι προσδιορίζουν το χρόνο κατασκευής του μεταξύ 134 και 140. Ο σχεδιασμός του Αδριάνειου υδραγωγείου αποσκοπούσε στη συγκέντρωση και διοχέτευση προς την πόλη υδάτων προερχόμενων από τις πηγές της Πάρνηθας και της Πεντέλης.