ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΧΩΜΑΤΕΡΗΣ ΣΤΟ ΜΑΡΟΥΛΑ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΧΩΜΑΤΕΡΗΣ ΣΤΟ ΜΑΡΟΥΛΑ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

Η ιστορία της χωματερής του Μαρουλά στο Ρέθυμνο, που άρχισε να κατασκευάζεται το 1993 ως ΧΥΤΑ, χρησιμοποιήθηκε χωρίς να ολοκληρωθεί ποτέ το έργο ενώ χρηματοδοτήθηκε πολλές φορές ακόμα και από την ΕΕ μέχρι το 1998 οπότε έληξε και τυπικά η άδειά της ως ΧΥΤΑ. Έκτοτε λειτουργεί ως ανεξέλεγκτη χωματερή, καταδικάστηκε από την ΕΕ ως επικίνδυνη και παράνομη, επισήμως "έκλεισε" αλλά στην πράξη χρησιμοποιείται κανονικά ενώ εδώ και έξη μήνες τουλάχιστον καίγεται σκορπίζοντας στην ατμόσφαιρα επικίνδυνες διοξίνες.

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΕΝΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ 1993. Η χωματερή του Μαρουλά άρχισε να κατασκευάζεται ως ΧΥΤΑ (Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων), με προϋπολογισμό 450.000.000. δρχ.

4-3-1994. Αρχίζει η εναπόθεση των απορριμμάτων χωρίς να έχει ολοκληρωθεί το έργο και πριν εξασφαλισθεί η προστασία της μεμβράνης στεγάνωσης.

1996. Δημοσιεύματα και καταγγελίες, στον τοπικό τύπο, για ρύπανση πηγαδιών απο τα στραγγίδια του ΧΥΤΑ που είναι ήδη κορεσμένος ενώ δεν έχει συσταθεί ακόμα ο φορέας διαχείρισής του.

Η κακή κατάσταση του ΧΥΤΑ και οι περιβαλλοντικές βλάβες στην περιοχή από την λειτουργία του αναφέρονται σε έγγραφο του δημάρχου Ρεθύμνου προς το ΥΠΕΧΩΔΕ (30- 5-1996), με το οποίο ζητά επιπλέον χρηματοδότηση 600.000.000 δρχ, προκειμένου να ολοκληρωθεί το έργο. (Παράλληλα, δηλώνει στον Τύπο ότι ο ΧΥΤΑ λειτουργεί άψογα και είναι από τους καλύτερους της Ελλάδας).

1997. Ένα χρόνο πριν λήξουν οι περιβαλλοντικοί όροι για την λειτουργία του ΧΥΤΑ, ο δήμος Ρεθύμνου λαμβάνει από το ΥΠΕΧΩΔΕ χρηματοδότηση 600.000.000 δρχ. για την ολοκλήρωση του έργου. Το έργο δεν θα ολοκληρωθεί ποτέ και oι περιβαλλοντικοί όροι που είχαν τεθεί για την άδεια λειτουργίας του ΧΥΤΑ δεν θα εφαρμοσθούν.

27-8-1998. Λήγει η άδεια λειτουργίας του ΧΥΤΑ. Ο χώρος είναι, και τυπικά πλέον, μια ανεξέλεγκτη και παράνομη χωματερή. Στην επίσημη αλληλογραφία, όμως, και στις δηλώσεις των αρμοδίων συνεχίζει να αναφέρεται ως ΧΥΤΑ.

Για την χωματερή του Μαρουλά, υπο το όνομα ΧΥΤΑ, δίνεται χρηματοδότηση από το πρόγραμμα LIFE της Ε.Ε. (Αύγουστος του 1998).

Το 2000, ο ΧΥΤΑ / χωματερή του Μαρουλά είναι ήδη το σημαντικότερο περιβαλλοντικό πρόβλημα του νομού. Τα στραγγίδια ρέουν από παντού και μέσα από το ρέμα της Αγίας Τριάδας καταλήγουν στην παραλιακή ζώνη. Τα σχετικά δημοσιεύματα και οι καταγγελίες στον τύπο είναι σχεδόν καθημερινά. Το ίδιο και οι προσπάθειες των τοπικών αρχών να υπερασπιστούν την χωματερή.

2-4-2001. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μαρουλά καταθέτει ενώπιον του Πρωτοδικείου Ρεθύμνου αίτηση προσωρινών μέτρων, ζητώντας να κλείσει ο «ΧΥΤΑ». Η αίτηση απορρίπτεται (29-6-2001). Στα έγγραφα που ο Δήμος Ρεθύμνου καταθέτει στο δικαστήριο περιλαμβάνεται και γνωμοδότηση δύο καθηγητών του Πολυτεχνείου Κρήτης οι οποίοι παρουσιάζουν την χωματερή ως έναν αποδεκτό ΧΥΤΑ. Οι επιστήμονες αυτοί είναι οι ίδιοι που, λίγες ημέρες πριν, υπέγραψαν σύμβαση με τον Δήμο Ρεθύμνου στα πλαίσια προγράμματος για βελτιωτικά έργα στον «ΧΥΤΑ» (που δεν υλοποιήθηκαν ποτέ).

Την ίδια περίοδο (Απρίλιος-Ιούνιος 2001), βλέπουν το φως της δημοσιότητας φωτογραφίες και video που σοκάρουν: Η λάσπη του βιολογικού του Ρεθύμνου και τα απόβλητα των δημοτικών σφαγείων απορρίπτονται και αφήνονται ακάλυπτα στην χωματερή. Πολλές δεκάδες εγκαταλειμμένα αυτοκίνητα (από τα οποία δεν έχουν αφαιρεθεί οι μπαταρίες) και εκατοντάδες ελαστικά αυτοκινήτων συσσωρεύονται στο χώρο του «ΧΥΤΑ». Οι εικόνες επιβεβαιώνουν την έκθεση αυτοψίας του Κλιμακίου Ελέγχου Περιβάλλοντος (21-2-01) η οποία, επί πλέον, αναφέρει ότι «δίπλα στον ΧΥΤΑ καίγονται, κατά καιρούς, ογκώδη απορρίμματα που περιέχουν πλαστικά υλικά κάθε είδους».

3-5-2001. Μέλη του Περιβαλλοντικού Συλλόγου Ρεθύμνου προσφεύγουν στη Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Ε.Ε. καταγγέλλοντας την παράνομη και επικίνδυνη λειτουργία της χωματερής.

8-5-2003. Θετική γνωμοδότηση του Νομαρχιακού Συμβουλίου Ρεθύμνου για την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων έργου αποκατάστασης και... επέκτασης ΧΥΤΑ Ρεθύμνου.

Οπως προκύπτει από τα πρακτικά, η πλειονότητα των νομαρχιακών συμβούλων δεν έχουν διαβάσει την μελέτη, που θεωρείται ως μια γραφειοκρατική αναγκαιότητα για την απόσπαση Κοινοτικών πόρων (το έργο έχει ενταχθεί στον Περιφερειακό Σχεδιασμό που προσβλέπει σε χρηματοδότηση από το Κοινοτικό Ταμείο Συνοχής).

Η μελέτη επικρίνεται από τον Περιβαλλοντικό Σύλλογο ως ελλιπής, ανακριβής και παραπλανητική. Ανάμεσα σε πολλές ανακρίβειες, παρουσιάζει την χωματερή ως νόμιμο ΧΥΤΑ ( που διαθέτει άδεια και λειτουργεί σύμφωνα με όλες τις προδιαγραφές). Υποστηρίζει δε, ότι στην επέκταση θα χρησιμοποιηθούν οι υποδομές αυτού του (ανύπαρκτου) ΧΥΤΑ. Οι ενστάσεις κατά της μελέτης και οι προσφυγές κατά της απόφασης του Ν.Σ., που καταθέτουν ο Περιβαλλοντικός Σύλλογος και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μαρουλά, απορρίπτονται από τα αρμόδια όργανα.

Έναν χρόνο μετά (2004), το Ταμείο Συνοχής θα αναστείλει τις πληρωμές που αφορούν τον Περιφερειακό Σχεδιασμό μέχρις ότου τροποποιηθεί, ώστε μόνο η αποκατάσταση του ΧΥΤΑ, και όχι η επέκταση, να είναι επιλέξιμη για συγχρηματοδότηση από την Ε.Ε.

11-7-2003. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διατυπώνει «αιτιολογημένη γνώμη» σύμφωνα με την οποία διαπιστώνει ότι ο ΧΥΤΑ του Μαρουλά δεν πληρεί τις διατάξεις της Κοινοτικής νομοθεσίας.

Ιούλιος 2004. Η Ε.Ε αποφασίζει να παραπέμψει την υπόθεση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καθώς η προθεσμία που έχει δοθεί με την «αιτιολογημένη γνώμη» παρήλθε χωρίς να ληφθεί κάποιο μέτρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι, όλα αυτά τα χρόνια, οι αρμόδιοι όχι μόνο δεν έκαναν τίποτα αλλά υποστήριζαν την λειτουργία της χωματερής με το επιχείρημα ότι δεν έχουν πού να πάνε τα σκουπίδια. 11-8-2004. Εκδηλώνεται πυρκαγιά (με εκρήξεις) στον χώρο με τα εγκαταλειμμένα αυτοκίνητα. Η φωτιά σβύνεται, αφού πρώτα έχει απαλλάξει την περιοχή από μια μεγάλη ποσότητα ογκωδών απορριμμάτων. Οι αρμόδιοι δηλώνουν ότι πρόκειται για εμπρησμό από άγνωστους δράστες. 6-10-2005. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο με μια οριζόντια καταγγελία, που περιλαμβάνει το σύνολο των χωματερών (μεταξύ αυτών και του Μαρουλά), καταδικάζει την Ελλάδα επειδή δεν συμμορφώθηκε με την Οδηγία για τα Απορρίμματα και την καλεί να λάβει μέτρα ώστε να συμμορφωθεί με την απόφαση του Δικαστηρίου. Μέχρι τέλους του 2008, όλες οι χωματερές πρέπει να κλείσουν και να αποκατασταθούν.

26-5-2006. Σύμφωνα με ρεπορτάζ στον τοπικό τύπο, στον ΧΥΤΑ (sic) του Μαρουλά κάηκαν παρουσία εισαγγελέως: 9.000 δενδρύλλια, 4,5 κιλά κάναβης και μικρότερες ποσότητες άλλων ναρκωτικών. Οι φωτογραφίες δείχνουν, ότι η καύση έγινε στον χώρο όπου εναποτίθενται και κατά καιρούς καίγονται τα ογκώδη απορρίμματα. Παρόμοια διαδικασία καταστροφής ναρκωτικών είχε γίνει και τον Φεβρουάριο του 2002, στον ίδιο χώρο.

31-12-2006. Καταληκτική ημερομηνία, που δηλώθηκε στην Ε.Ε. απο Ελληνικής πλευράς, για το οριστικό κλείσιμο της χωματερής.

30-1-2007. Το Δημοτικό Συμβούλιο Ρεθύμνου (οι σύμβουλοι της πλειοψηφίας) αποφασίζει την συνέχιση της λειτουργίας του «ΧΥΤΑ» (που επισήμως φέρεται να έκλεισε αλλά δεν σταμάτησε, ούτε στιγμή, να λειτουργεί).

Ο Περιβαλλοντικός Σύλλογος Ρεθύμνου διαμαρτύρεται υποστηρίζοντας ότι κανένα Δημοτικό Συμβούλιο δεν έχει αρμοδιότητα να παραβαίνει νόμους και αποφάσεις του Ελληνικού Κράτους και της Ε.Ε. Ο υπεύθυνος καθαριότητας δηλώνει ότι ο « ΧΥΤΑ» θα κλείσει οπωσδήποτε τον Μάρτιο.

23- 4-2007. Στην χωματερή εκδηλώνεται πυρκαγιά. Οι φλόγες σβύνονται, όμως η χωματερή θα συνεχίζει να καπνίζει. Τα αέρια που παράγονται απο την αναερόβια σήψη σε βαθιά στρώματα σκουπιδιών, βρίσκουν διόδους προς την επιφάνεια, όπου αναφλέγονται. Ενα αποπνικτικό νέφος με έντονη οσμή καμένου πλαστικού εκλύεται απο την χωματερή.

30-4-2007. Εκδίδεται απόφαση του Νομάρχη Ρεθύμνου περί οριστικής διακοπής της λειτουργίας του ΧΥΤΑ (που κατά την Ε.Ε. είναι χωματερή και υποτίθεται ότι έκλεισε στις 31-12-2006).

13-6-2007. Το Δημοτικό Συμβούλιο αποφασίζει την συνέχιση της λειτουργίας του ΧΥΤΑ. «Ορισμένα πράγματα δεν πρέπει να λέγονται» είναι μια από τις παραινέσεις του Δημάρχου στην αρχή της συνεδρίασης. Ακολουθούν οι συνήθεις δηλώσεις ότι ο ΧΥΤΑ θα κλείσει μέσα στους επόμενους δύο-τρεις μήνες. Κατά της απόφασης, ο επικεφαλής της μειοψηφίας θα καταθέσει, λίγες ημέρες μετά, προσφυγή στην Γενική Δ/νση Περιφέρειας. 19-7-2007. Η προσφυγή απορρίπτεται με το αιτιολογικό ότι η απόφαση για το αν θα κλείσει ή όχι μια επιχείρηση που ρυπαίνει, δεν υπάγεται στην αρμοδιότητα του Δημοτικού Συμβουλίου και οτι ο καθ’ ύλην αρμόδιος, ο Νομάρχης, έχει ήδη εκδόσει απόφαση (30-4-2007) περί οριστικού κλεισίματος του ΧΥΤΑ.

9-11-2007. Για περισσότερους από έξι μήνες καπνίζει η χωματερή του Μαρουλά εκλύοντας στην ατμόσφαιρα διοξίνες και άλλες τοξικές ουσίες. Και συνεχίζει να λειτουργεί. Δεν έχουν γίνει, μέχρι στιγμής, μετρήσεις για διοξίνες όπως επίσης, όλα αυτά τα χρόνια, δεν ελέγχθηκε ποτέ αν έχουν ρυπανθεί και σε ποιό βαθμό τα υπόγεια νερά.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

diktyo@ecocrete.grwww.ecocrete.gr